Social mediaverbod voor jongeren, goed plan?

In Australië gaat deze week een social media verbod in voor kinderen jonger dan 16 jaar. Hiermee is het het eerste land ter wereld waar de overheid een leeftijdsbeperking voor sociale media invoert. Maar is dit een goed plan?

Social media verbod geldt voor verschillende platforms

Het verbod geldt voor Facebook, Instagram, TikTok, Snapchat, YouTube, Twitch, X, Rabbit, Threads and Kick. Een paar social media zijn vooralsnog wel toegestaan, zoals Whatsapp, Messenger en Roblox. Het zijn de social media bedrijven die de leeftijdsgrens moeten invoeren, doen ze dit niet dan kan er een boete volgen tot 28 miljoen euro. De social media bedrijven hebben aangegeven het niet eens te zijn met de opgelegde leeftijdsbeperking, maar gaan het wel doorvoeren. Hoe ze dat doen mag ieder bedrijf zelf weten, bijvoorbeeld met een vorm van gezichtsherkenning of verifiëren van identiteitsbewijs.

Sociale media hebben goede kanten en valkuilen

Tieners wereldwijd zijn onderdeel van de digitale wereld en deze biedt hen vele positieve mogelijkheden. Het is een plek waar ze verbinding zoeken en zichzelf kunnen uiten, waar ze kunnen leren en waar ze amusement vinden. Dit geldt voor alle kinderen maar zeker ook voor kinderen die in kwetsbare omstandigheden leven, denk aan LHBTQIA+ jongeren, kinderen met een beperking of kinderen die offline weinig steun ervaren. Ook zoeken kinderen via sociale platforms naar hulp en ondersteuning. Een social media verbod ontneemt hen deze kansen én negeert hun rechten.

Bezorgde overheden en ouders

Social media kennen grote valkuilen en risico’s zoals de verslavende algoritmes en schadelijke content waaronder risico op seksueel misbruik. In Nederland krijgt zelfs 1 op de 2 kinderen voordat zij 18 jaar zijn te maken met online seksuele intimidatie of misbruik. Kinderen hebben het recht op bescherming van misbruik en uitbuiting, offline én online. Aandacht voor problemen die jongeren online kunnen tegenkomen is daarom hoognodig en Terre des Hommes is blij dat overheden, ouders en anderen hier over nadenken. Terre des Hommes stelt wel vraagtekens bij een verbod op social media voor kinderen tot 16 jaar. We begrijpen de zorgen heel goed, maar tieners weren van social media lost het echte probleem niet op. Social media bans leggen namelijk onterecht de verantwoordelijkheid bij kinderen zelf neer, in plaats van de techbedrijven verantwoordelijk te houden voor het creëren van een veilig internet voor alle leeftijden.

Laat kinderen meepraten

Kinderen hebben het recht om mee te praten over beslissingen die hen raken. Daarom vroegen we aan 501 Nederlandse kinderen wat zij zouden vinden van leeftijdsrestricties op sociale media. Uit ons onderzoek “Logged In, Left Out: wat jongeren werkelijk vinden van een leeftijdsverbod voor sociale media in Nederland” blijkt dat 56% van de jongeren tussen de 13 en 15 jaar tegen een dergelijk verbod is. Zij beschouwen het vooral als ineffectief, zowel voor de online veiligheid van kinderen als in de praktische uitvoerbaarheid.

Slechts 11% van alle respondenten gaf aan dat een volledig verbod de beste manier zou zijn om jongeren online te beschermen. Daarentegen vindt 59% dat zo’n maatregel nauwelijks te handhaven is, omdat jongeren volgens hen eenvoudig manieren vinden om een verbod te omzeilen. In plaats van een verbod pleiten jongeren voor meer onderwijs over online veiligheid en digitale weerbaarheid en voor veiligere platforms. Ze vinden dat zij beter moeten worden uitgerust om zelf bewuste en veilige keuzes te maken in de digitale wereld.

Het echte probleem: onveilige platforms

Het verwijderen van toegang tot platforms voor jongeren pakt het echte probleem niet aan, namelijk dat sociale media bedrijven winst maken uit onveilige digitale ruimtes, schadelijke inhoud en verslavende algoritmes. In plaats van een social media ban voor kinderen tot 16 jaar, pleit Terre des Hommes ervoor dat bedrijven hun platforms altijd ontwerpen met de veiligheid van kinderen als prioriteit. Helaas is dat nu niet het geval. Naast een leeftijdsverificatie moeten ze zorgen dat kinderen en jongeren digitale ervaringen kunnen opdoen die écht passen bij hun leeftijd. Dat betekent dat techbedrijven voor hun platforms grondige, onafhankelijke en effectieve beoordelingen uitvoeren op hun ontwerpen in relatie tot kinderrechten. Ook moeten ze materiaal waar kindermisbruik op te zien is, actief en doeltreffend opsporen, rapporteren en verwijderen. Doen de techbedrijven dit niet uit zichzelf, dan moet hier duidelijke wetgeving voor komen, zodat het alsnog gebeurt.

Laten we kinderen en tieners niet hun social media afnemen maar de verantwoordelijk leggen waar die hoort; overheden moeten ervoor zorgen dat bedrijven met hun platforms niet bijdragen aan het in gevaar brengen of schenden van kinderrechten.

Kinderen hebben bescherming nodig, geen uitsluiting.