Een stem tegen seksuele uitbuiting
In 2018 bezocht fotograaf Marieke van der Velden twee opvangcentra ondersteund door Down to Zero in Thailand. Zij portretteerde de aanwezige tieners en luisterde naar hun verhalen, over wat het betekent om met steun aan een nieuwe toekomst te kunnen werken. Yo was een van jongeren, die nu ruim twee jaar later opnieuw is bezocht.
In 2018 bezochten we met fotograaf Marieke van der Velden één van de opvanghuizen waar Down to Zero werkt in Thailand. Na drie jaar gaan we terug om te kijken hoe het nu met een aantal van de jongeren gaat. Yo, een 19-jarige transgender, zwierf als kind rond in de straten van de Thaise hoofdstad Bangkok. Net als vele andere dakloze minderjarigen probeerde ze zich van dag tot dag staande te houden in een uitzichtloze situatie.
Van haar zesde tot haar elfde verkocht Yo, zoals haar bijnaam luidt, ‘malai’: kleurrijke bloemenslingers van afrikaantjes en jasmijn, die overal in Thailand zichtbaar zijn als een symbool van voorspoed en respect. Ze hangen aan achteruitkijkspiegels in auto’s, aan boten, bij altaren, winkeltjes, bedrijven en worden ook gebruikt in ceremonies.
Yo maakte elke dag ‘malai’ van verse bloemen. Ze werd bij drukke verkeerslichten de weg opgestuurd om die te verkopen. Met haar bloemencreaties slingerend aan een houten stok, liep ze tussen de wachtende auto’s door in de hoop zo snel mogelijk van haar waar af te zijn. Ze mocht pas terugkomen van haar moeder als ze vijftig bloemenslingers had verkocht. Doordeweeks duurde dat meestal vijf uur, maar in het weekend vaak langer. Het was gevaarlijk werk. Ze werd regelmatig geraakt door een langsrijdende auto. De bloemen vlogen dan in het rond. Ze moest ze vervolgens oprapen, schoonmaken en weer opnieuw beginnen.
Toen ze elf was had ze er genoeg van. Ze mocht bij een hulpbehoevende oudere vrouw komen wonen, maar die dwong haar te bedelen. “Ik wilde spelen en tijd doorbrengen met mijn vrienden.”
Ze liep weg en keerde noodgedwongen terug naar de straat. In een park in het centrum van Bangkok ontmoette Yo een man die zei haar te zullen helpen. Hij nam haar mee naar zijn huis. Maar in plaats van de beloofde hulp werd ze verkracht en voor langere tijd misbruikt, waarbij de misbruiker haar in ruil geld gaf.
Een jaar later pakte de politie haar op. “Ik ging erop uit met een vriend om drugs op te halen. Op de weg terug hield de politie ons aan. Ik had het spul niet gekocht en handelde er ook niet in. Mijn vriend deed of hij niets van de drugs af wist. Het was verstopt onder het zadel van zijn scooter. Ik zat er bovenop en werd in handboeien afgevoerd naar het politiebureau. Ik smeekte de agenten om ons te laten gaan. Maar ze zeiden dat de hoeveelheid te groot was. Ik werd gedwongen om het drugsbezit te bekennen.”
Gelukkig werd Yo vrijgelaten omdat The Hub, een opvang in de buurt, haar borg betaalde. De medewerkers ontfermden zich over de tiener. “Zonder hen zou ik nu nog steeds in de gevangenis zitten.”
Via The Hub kreeg Yo voor het eerst de kans om iets in haar leven op te bouwen. “Ik kende de opvang al. Een van mijn vrienden die hier eerder verbleef, had me erover verteld. Ik was een kind en leefde op dat moment roekeloos. Aan mijn toekomst dacht ik nooit”, vertelt ze in de opvang, die gevestigd is in Chinatown.
The Hub bevindt zich in een zonovergoten straatje met traditionele winkelpanden, dit was ooit het Thaise centrum van de handel in Chinese kruiden. Nu is het een levendige buurt met cafés en galeries waar hippe jongeren uit de vermogende middenklasse graag hun tijd doorbrengen. Nog steeds walmt er de geur van enkele kruidenzaken die zijn achtergebleven.
Even verderop is het treinstation Hua Lampong, waar Yo ooit haar toevlucht zocht bij andere dakloze kinderen die waren weggelopen of geen familie meer hadden. Als de avond viel, veranderden de straten rond het station in een grimmige wereld waar het gevaar altijd op de loer lag.
Volgens Ilya Smirnoff, de directeur van de opvang, is huiselijk geweld een van de belangrijkste oorzaken waarom kinderen in Thailand van huis weglopen. De meerderheid valt ten prooi aan mensen die hen seksueel uitbuiten en andere geweldplegers. “Kinderen blijven weglopen uit gezinnen waar geweld de belangrijkste vorm van communicatie is. Dit neemt alleen maar toe tijdens een crisis, en vooral in de slechte economische situatie als gevolg van de Covid-pandemie”, aldus Smirnoff.
Naar schatting leven duizenden kinderen op straat in Bangkok. De meerderheid loopt het risico slachtoffer te worden van geweld of seksuele uitbuiting, of was dat al. “We moeten doorgaan met het aanpakken van dit probleem, zodat we het aantal inderdaad kunnen terugbrengen naar nul. Down to zero.”
Toen Yo nog op straat zwerfde, was het eerste wat ze deed als ze wakker werd iets vinden om te eten. “Ik ging naar een plek waar ze me een gratis maaltijd gaven. Dan stapte ik met mijn vrienden op de trein die ons de stad uitbracht. Gewoon voor de lol. Soms sliep ik op een station in de provincie.”
Yo was twaalf jaar toen ze bij The Hub een veilige haven vond. “Het voelt als mijn tweede thuis. De medewerkers zijn als een moeder voor mij. Ze zorgen voor me en leren me wat goed en niet goed is om te doen. Ze helpen me ook om mijn toekomst te plannen.”
Dankzij de opvang kon Yo de basisschool afmaken. Ze volgt nu avondonderwijs en werkt in de keuken van een eetcafé. “Ik verdien mijn eigen geld. Dat geeft me een heel goed gevoel. Ik wil geld sparen om mijn eigen restaurant te openen. De Covid-pandemie heeft een grote impact gehad op mijn leven. Ik kon een paar maanden niet werken en had geen woonplek, want we mochten vanwege overheidsregels niet in de opvang verblijven. Ik kon ook niet naar school, maar ik wil heel graag verder studeren.”
Een opleiding stelt haar in staat om de dromen die ze als kind had waar te kunnen maken. Yo droomde er altijd van om kapper te worden. “Een vriendin had haar haar altijd heel mooi gevlochten en ik wilde dat ook leren. Ik keek hoe zij dat deed en probeerde het dan zelf. Ik bleef oefenen, totdat ik er goed in werd. Ik denk dat ik ook als haarstylist goed zou kunnen verdienen. Ik hield al van make-up, haar en verzorgingsproducten toen ik klein was.”
Yo is optimistisch over haar toekomst. “Er is nu orde in mijn leven. Ik heb erg veel geluk gehad. De opvang heeft me alles gegeven wat ik nodig heb. Eten, onderdak, medische hulp, werk en onderwijs. Ik kan mijn frustraties bij hen uiten. Ik kan alles zeggen wat ik op mijn hart heb. Ze hebben me geleerd om weer onderdeel van de samenleving te worden.”
Wereldwijd zijn twee miljoen kinderen slachtoffer van seksuele uitbuiting. In een alliantie genaamd ‘Down to Zero’ werken Terre des Hommes, Plan International Nederland, Defence for Children - ECPAT, Free a Girl en ICCO (Part of Cordaid) samen om seksuele uitbuiting in tien landen in Azië en Latijns Amerika uit te bannen. De alliantie stelt kinderen en jongeren in staat zelf voor hun rechten op te komen, helpt gemeenschappen hun kinderen beter te beschermen en beïnvloedt beleid en wet- en regelgeving in de tien landen. Ook werken de kinderrechtenorganisaties samen met het bedrijfsleven, bijvoorbeeld in de toerismesector, om seksuele uitbuiting van kinderen te voorkomen.